زمینه ها و پیامدهای واقعه 17 شهریور 57

در انقلاب اسلامی ایران که به رهبری امام خمینی در 22 بهمن به بار نشست، رویدادهای و وقایعی رخ داده که در پیروزی انقلاب و سرنگونی رژیم پهلوی تأثیر مهمی داشته است یکی از این وقایع، واقعه 17 شهریور 57 است که به جمعه خونین معروف شد. نگارنده سعی دارد با بررسی زمینه های واقعه و شرح مبسوط آن و همچنین نقش و مواضع جریان ها و شخصیت های سیاسی- مذهبی، پیامدهای این واقعه و تأثیر آن بر روند انقلاب اسلامی را بررسی کند. از مهمترین زمینه های این واقعه حادثه سینما رکس آبادان بود که موج نفرت از حکومت را در میان آحاد مردم افزایش داد همچینن این حادثه باعث سقوط دولت آموزگار شد، که با شعار فضای باز سیاسی روی کار آمده بود. اما واقعه 17 شهریور از یک زاویه نتیجه مستقیم ماه مبارک رمضان، روشنگری روحانیت، فعالان سیاسی و خصوصاً راهپیمایی عید فطر بود، که بزرگترین راهیپمایی آن زمان محسوب می شد. به دنبال این حرکت، راهپیمایی میلیونی 16 شهریور که در اعتراض به کشتار اخیر رژیم بود هم اتفاق افتاد، در همین روز شعار « استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی»، که خواسته ملت بود، سرداده شد. حضور گسترده و میلیونی مردم در این دو راهپیمایی ترس رژیم را برانگیخت که به دنبال آن در 12 شهر حکومت نظامی اعلام شد. راهپیمایی 17 شهریور در ادامه حرکت های قبلی ملت خصوصاً حرکت مردم در روز 13 و 16 شهریور بود، که به کشتار مردم توسط رژیم انجامید. و این امر واکنش امام خمینی و ملت را به دنبال داشت. حادثه هفده شهریور پیامدهای در پی داشت که از مهمترین آن می توان به تزلزل در ارتش که به عنوان مهمترین رکن قدرت رژیم پهلوی بود، گسترش اعتصابات و فلج شدن اقتصاد، تحکیم رهبری امام خمینی، و سردرگمی آمریکا از اوضاع ایران اشاره کرد. مجموعه این پیامدها در نهایت به سقوط رژیم و پیروزی انقلاب اسلامی منجر شد. کلید واژه: انقلاب اسلامی، امام خمینی، شریف امامی، حکومت نظامی، میدان ژاله، هفده شهریور، جمعه سیاه.